شهر قم در سدهی هشتم هـ.ق شاهد ساخت یادمانهای مذهبی ـ تاریخی متعددی بود که در فرهنگ معماری ایران، برجهای آرامگاهی نامیده میشوند.
شاخصترین این گونهی معماری در قم، مجموعهای است شامل 3برج آرامگاهی که درون باغچهای در انتهای خیابان چهار مردان و جنب گلزار شهدا واقع است. این 3بنا از نظر هنر گچ بری، از نمونههای منحصربه فرد است.
این مجموعه، مقابر دروازهی کاشان قم یا مقابر باغ گنبد سبز نام دارند که خاندان صفی فرمانروایان مستقل قم، در آن مدفوناند.
ویژگیهای سه گنبد اصلی
مقبره خواجه اصیل الدین: این مقبره از خارج، دوازده ضلعی منظم با طاقنماهای تزیینی در هر ضلع است. براساس کتیبه تاریخی بنا، دو تن در این مقبره مدفونند. تاریخ 761 هـ.ق در این برج مشاهده میشود.
مقبره خواجه علی صفی: این بنا در وسط دو گنبد دیگر قرار دارد و مدفن خواجه علی صفی، دومین فرمانروای خاندان صفی است. معماری نمای بیرونی و داخلی بنا همانند گنبد خواجه اصیل الدین است. بر اساس کتیبه بنا سه نفر در این آرامگاه مدفونند. تاریخ 792 هـ.ق در این آرامگاه به چشم میخورد.
گنبدشمالی: این بنا در شمال دو بنای دیگر قرار دارد و به دلیل تخریب کتیبه تاریخی آن، نام بانی و صاحب مقبره مشخص نیست. نمای مقبره از خارج و داخل هشت ضلعی است. این مقبره به اواخر سدهی هشتم و اوایل سدهی نهم هـ.ق تعلق دارد.
آرامگاه علی بن بابویه قمی: آرامگاه علی بن بابویه قمی پدر شیخ صدوق- متوفی به سال 329هـ. ق- مقابل شیخان قرار دارد. این بنا شامل گنبد و بقعه، ایوان و صحن مشتمل بر سه حجره است. برفراز بقعه، گنبدی شلجمی از آثار صفویه مشاهده میشود.