«شاه دژ»، قلعه‌ای باستانی و تاریخی در شهر نهبندان خراسان جنوبی است. این بنا، مجتمعی بزرگ از عناصر و اجزاء معماری مختلف با کارکردهای گوناگون است اما در مجموع بنایی نظامی و شبیه یک پادگان بزرگ می‌باشد. شاه دژ از چهار طرف به دشت‌های وسیعی مشرف است که این خود نشان از اهمیت ویِژه آن دارد. به گفته عوام نام اصلی این قلعه «شاه دزد» بوده که برگرفته از نام صاحب اصلی و اولی این بنای تاریخی است.  می گویند: زال پدر رستم نیز خراج گذار شاه دزد بوده است.
با رسیدن به رأس قلعه و شاه نشین آن که هزار و 400 متر از سطح دریا بالاتر است می‌توان به عظمت این بنای منحصر به فرد پی برد، بنایی که 3000 سرباز را در دل خود جای می‌داده است.
 
این قلعه با 53 هزار مترمربع مساحت، بزرگترین قلعه سنگی کشور ایران است و داخل آن 9 آب انبار وجود داشته که اکنون اثراتی از آنها بر جای مانده است.  تالارهای موازی، اتاق هایی کوچک و آجرفرش شده و کوچه روهای میانی قلعه از دیگر مجذوبات بعدی این بنا است.

قدمت این قلعه مربوط به دوره ساسانی تا حمله هلاکوخان که منجر به ویرانی قلعه‌های اسماعیلی می‌شود، است.
به دلیل اشرافیت کامل «شاه دژ» به شهر نهبندان و قلعه قدیمی آن، این قلعه در همه زمان‌ها مورد توجه حاکمان وقت قرار می گرفته است.
معماری ایرانی این قلعه زبان زد است چرا که سنگ‌هایی در این قلعه دیده می‌شود که بدون ساروج و هیچگونه ملاتی دیوارهای قلعه را تشکیل می‌دهند.
مهمترین سؤال پیش آمده برای هر بیننده این دژ عظیم، تأمین مایحتاج و آب آشامیدنی آن است. آب آشامیدنی این قلعه و دژ نظامی از طریق آبادی‌های اطراف که کارگران مجبور به حمل آن تا ارتفاع هزار و 400 متری قلعه بودند، تأمین می شده و در زمان بارندگی و فصل سرما نیز از طریق جمع آوری آب باران بوده است.
قلعه سنگی نهبندان می‌تواند همان شهر «نه» باشد که با پلان دایره‌ای شکل خود بیانگر مجتمع‌سازی مسکونی در دوره پیش از اسلام است. سفال‌های پراکنده بر سطح محوطه و آوارهای قلعه از نظر فرم و تزیینات به کار رفته، موید قدمت قلعه تا دوره صفویه می‌باشد. بنای یاد شده با شماره ‪ ۱۹۳۴‬درفهرست آثارملی کشور به ثبت رسیده است.

مشاهده آب و هوای فعلی جاذبه ها و دیدنی ها خراسان جنوبی 

اطلاعات مفید :

 

 

تجربیات و خاطرات خود را از قلعه شاهدژ با دیگران به اشتراک بگذارید.

 

دیدگاه کاربران

نام: * پست الکترونیک: * متن: *

کد امنیتی: *