آدرس:فارس - شیراز خیابان ملاصدرا

آدرس  پاساژ ایران زمین: فارس - شیراز چهارراه پارامونت

آدرس پاساژ برق : فارس - شیراز خیابان قصردشت

از دیدنی‌های این عمارت تالاری است که سقف آن بر دو ستون بزرگ یکپارچه استوار شده و در طاقچه‌های بالایی آن ، پنج مجلس روی گچ نقاشی شده و از شاهکارهای نقاشی دوران زندیه محسوب می‌شود.

این مجموعه در سال های 1336 و 1337 شمسی توسط نقاش و هنرمند شادروان " محمد باقرجهان میری" تعمیر و تجدید شد. این پنج مجلس شامل درویشی با تبرزین و کشکول، نقش حضرت موسی در حال شبانی، منظره شیخ صنعان و دختر ترسا، نقش حضرت ابراهیم و نقش درویش جوان است.

سنگ های موجود دراین موزه متعلق به سده های سوم تا یازدهم هـ . ق است که با انواع خطوط کوفی ، ثلث ، نستعلیق دیوانی، توقیع، تعلیق- نسخ و ... به طرز زیبایی تزیین شده است.

برخی از آثار نمایش داده شده در این موزه عبارتند از مهره‌های دوره هخامنشی، گل نبشته‌های تخت جمشید، پیکره شکسته سنگی دو گاو، مجسمه نیمه تمام سگی که نشسته در سال ۱۳۳۲در تخت جمشید کشف شد، پنجه عقاب، جای پاشنه در، ته ستون، شال زیر ستون با کتیبه‌ای در سه خط، سه ستون هخامنشی، سرستون گاو، مجسمه سنگی کوچک نیمه تمام، خمره‌های بزرگ سفالی، نقش یک نفر که زنبه‌ای را حمل می‌کند و غیره.

موزه تخت جمشید در روز ۲۸ اردیبهشت ۱۳۸۱، (مصادف با ۱۸ ماه مه ۲۰۰۲، روز جهانی موزه) افتتاح شد.

سقف بیشتر اتاق‌های این خانه چوبی است که با نقاشی تصاویر گوناگونی از حیوانات، پرندگان و گل و بوته آراسته شده‌است.

در زیرزمین این بنا موزه مشاهیر فارس همراه با مجسمه‌های مشاهیر فارس برپا شده است.

از جمله آثار قابل توجه می‌توان به تفنگ تک‌لول فتحعلی شاه قاجار، تفنگ دولول ناصرالدین شاه، تفنگ موزر اهدایی امپراتور آلمان و تفنگ موزر اهدایی دولت فرانسه به مظفرالدین شاه، مسلسل رئیسعلی دلواری و مجموعه تفنگ‌های میرزا کوچک خان جنگلی و یارانش اشاره کرد.

بنای نارنجستان در سال ۱۳۴۵ هجری شمسی به دانشگاه شیراز اهدا گردید و بین سالهای ۱۳۴۸ تا ۱۳۵۸ هجری شمسی مورد استفاده موسسه آسیایی، تحت سرپرستی پروفسور آرتور اپهام پوپ، ایران شناس معروف بوده‌است.

در سال‌های اخیر زیرزمین ضلع شمالی پس از تعمیرات اساسی، به عنوان موزه مورد استفاده قرار گرفته که در آن اشیای فرهنگی اهدایی پروفسور پوپ نگهداری می‌شود.

قلعه و پل ایزدخواست، کاروانسرا و خانه‌های قدیمی روستایی از جمله آثار تاریخی شهر ایزدخواست به شمار می‌روند که هرکدام به نوبه خود می تواند گردشگران را در این شهر متوقف کند.

قلعه ایزدخواست متعلق به دوران ساسانیان را می‌توان یکی از شاخص‌ترین آثار این منطقه توصیف کرد که با سبک معماری خود یکی از عجایب و نمونه‌های چشمگیر شهرسازی و مهندسی زمان قدیم ایران است.

درابتدای دشت وسیع آباده درآخرین نقطه غربی به فاصله 60 کیلومتر از آباده به طرف اصفهان هر مسافری به شهر ایزدخواست می‌رسد. این شهر با قلعه تاریخی خود با توجه به قدمت بیش از2000 سال می‌تواند چند روز برای تماشا و گردشگری، هر مسافری را متوقف کند.

با کمترین هزینه امنیت قلعه و ساکنان داخل آن تأمین می‌شده است چون از سه طرف با پرتگاهی تقریباً بر حالت عمود نسبت به کف زمین با ارتفاعات مختلف از6 تا 15متر، حتی با کمک ادوات جنگی برای سربازان دشمن غیر قابل نفوذ بوده است.

فقط از یک طرف به قلعه دسترسی بوده که آن هم با حفر زمین حدود 30 متر طول و 4 متر عرض با عمق 4 متر عملاً نفوذ به داخل قلعه غیر ممکن بوده است.

در داخل قلعه منازل حیاط نداشته‌اند و پشت بام طبقه اول، حیاط طبقه دوم بوده است و همه در یک همزیستی قوی در قلعه سکونت داشته‌اند و با استفاده از اضافی چوب سقف‌ها برای خانه‌های اطراف حصار قلعه، بالکن ایجاد کرده‌اند. دیوارها در پایین به صورت سنگ چین هستند که مانع از پوسیدگی خشت‌ها می‌شده و در بالا از خشت خام استفاده شده است.

سقف‌های بعضی مکان‌ها مخصوصا طویله‌ها که در اولین طبقه قرار دارند و سقف طاقچه‌های داخل اتاق‌ها به صورت هلالی و بعضا جناقی است که مطابق با سبک دوره ساسانیان می‌باشد.

سردر قلعه به علت نامعلومی تخریب شده و با همان مصالح بجای مانده از سردر قبلی مجددا به صورت فعلی بازسازی شده است و فقط درب چوبی آن عوض شده است.

در حدود دو قرن پیش به علت تخریب حمام قلعه، شخصی با هزینه سفر حج خود یک باب حمام با کلیه امکانات و تزئینات آن زمان به سبک حمام‌های دوره صفوی می‌سازد که یکی از زیباترین بناهای داخل قلعه محسوب می‌شده است.

خانه‌سازی در قلعه نیز در حد بی نظیری بوده که ضمن استفاده کردن از مصالح چوب و گل به صورت خشت کمترین سنگینی را بر کف قلعه ایجاد کرده و همچنین توانسته اند ساختمان‌هایی را در 5 طبقه بسازند که با امکانات آن زمان در یک فضای محدود بسیار قابل تامل است که هم جواب ازدیاد جمعیت را می داده و هم با استفاده از ارتفاع طبقات، چشم اندازی بسیار زیبا به وجود می‌آمده که مردم هم می‌توانستند زمین‌های کشاورزی خود را از داخل خانه تماشا کنند و هم در دل طبیعت باشند.

اما آنچه امروز از این قلعه و خانه های روستایی تاریخی اطراف آن باقیمانده ویرانه هایی از دیوارهایی بوده که بر فراز تپه ای واقع شده و کوچکترین اثری از نگهداری نیز در آن دیده نمی‌شود.

قلعه‌ای که روزی دشمنان هیچ راه نفوذی را در آن نمی‌توانستند پیدا کنند امروز زوال و فرسایش به خوبی راه تسخیر آن را پیدا کرده و گویی برای متولیان امر رسیدگی به این قلعه هیچ جذابیتی ندارد.

پوشش گیاهی مناسب، آبشارهای کم ارتفاع و آب فراوانی که از مظهر چشمه‌ها از کوه در مسیر دره به طرف پایین سرازیر می‌شود موجب شده که این منطقه از زیبایی خاصی برخوردار گردد. پوشش گیاهی این منطقه شامل بنه، پسته کوهی، بادام، بخورک، کیالک، انجیر، بید، چنار، به و گردو است.

پوشش گیاهی این منطقه دربرگیرنده جنگل‌های کم‌تراکم با گونه‌های بلوط ایرانی، بنه، پسته، بادام، زبان گنجشک و گلابی وحشی است و گونه‌های متنوع جانوری آن شامل روباه، قوچ، بزوحشی، چکاوک، کبک، تیهو، خرگوش و... می باشد.

این مجموعه باستانی شامل پلکان ورودی، دروازه ملل، کاخ آپادانا، کاخ مرکزی یا شورا، کاخ تچر، کاخ هدیش، کاخ اردشیر، کاخ صدستون، کاخ ملکه (حرمسرا)، کاخ خزانه، خیابان سپاهان، دروازه ناتمام و دو مقبره اردشیر دوم و سوم است.

دیوار‌های آجری این بنا، 12 متر ارتفاع دارند و در هر چهار گوشه ارگ، برجی به ارتفاع حدود 15 متر قرار دارد. بر روی بدنه دیوارها و برج‌ها، نگاره‌های ساده و زیبای آجری دیده می‌شود. بر سردر ارگ، صحنه نبرد کشته شدن دیو سفید به دست رستم به صورت کاشی‌کاری هفت رنگ نقش بسته است. این کاشی‌کاری در دوران قاجاریه به ارگ افزوده شده است.

یک هشتی، ورودی ارگ را تشکیل می‌دهد که از یک سو به حیاط خلوت و از سویی دیگر، به محوطه داخلی ارگ راه پیدا می‌کند. ارگ دارای شاه‌نشین شمالی (زمستان‌نشین)، شاه‌نشین جنوبی (تابستان‌نشین) و ساختمان غربی چهار فصل است. برخلاف نمای بیرونی، ساختمان داخلی ارگ از نمای زیباتری برخوردار است.

داخل اتاق‌ها با نقش‌های اسلیمی، ترنج و گل و مرغ تزئین شده است. پس از سرنگونی حکومت زندیه و روی کار آمدن سلسه قاجار، ارگ به دارالحکومه تبدیل شد و به مکانی برای استقرار والیان و حاکمان فارس تبدیل گردید و تا اوایل سلطنت پهلوی به عنوان زندان مورد استفاده قرار می‌گرفت.

بخشی از تزئینات این بنا، توسط خاندان قاجار به تهران منتقل شد. این بنا در سال 1351 خورشیدی در فهرست آثار ملی ثبت شد.

باغ عفیف‌آباد در دوران صفویه یکی از باغ های آباد شیراز بوده است. در سال 1284 هجری قمری، میرزا علی‌خان قوام‌الملک، زمینِ باغ را از مالک آن خرید و اقدام به نوسازی باغ و ساختن عمارتی زیبا در آن کرد. وی قنات «لیمک» را که در 15 کیلومتری باغ و در محل قصر قمشه وجود داشت را برای آبیاری کردن باغ خریداری کرد.

در واپسین روزهای قاجاریه، این باغ به دست خواهرزاده بانی، «عفیفه خانم» همسر فرمان‌فرما رسید و چون بهسازی‌های گسترده‌ای در آن پدید آورد، پس از آن باغ گلشن به باغ عفیف‌آباد شهره شد. این باغ از شاهکارهای معماری دوران زندیه و قاجاریه به شمار می‌آید. وارثان باغ در روزگار پهلوی آن را به فرح پهلوی هدیه دادند تا اینکه در سال 1340 خورشیدی، ارتش در مزایده خرید باغ برنده شده و آن را خریداری کرد.

پس از انقلاب اسلامی، به کوشش سازمان عقیدتی سیاسی و همکاری ارتش جهموری اسلامی، این باغ به موزه نظامی تبدیل شد. از سلاح‌های عتیقه موجود در این موزه می‌توان از تفنگ‌های فتحعلی شاه، ناصرالدین شاه، مظفرالدین شاه قاجار، رضاخان، محمد رضا پهلوی و همچنین تفنگ‌های رزمندگان و دلاوران نهضت جنگ مانند تپانچه دکتر حشمت و مسلسل رئیس علی دلواری نام برد. سقف چوبی و هندسی تالار، دارای نقاشی‌های گل و بوته، شکار و مجالس بزم و رزم می باشد.

اکنون از این عمارت به عنوان موزه نظامی ارتش و موزه عبرت استفاده می‌شود.

در اواخر دوران زندیه و اوایل دوران قاجار این باغ به مدت 75 سال به دست سران ایل قشقایی افتاد. در روزگار پادشاهی ناصرالدین شاه قاجار، حسنعلی‌خان نصیرالملک، ساختمانی زیبا در آن پی‌ریزی کرد اما با مرگ وی در سال 1311 هجری قمری، خواهرزاده او ابوالقاسم‌خان (نصیرالملک دوم) امور باغ را برعهده گرفت و ساختمان نیمه‌کاره دایی خود را کامل کرد و آن را به نحو شایسته‌ای به پایان رساند که تاکنون باقی مانده است.

این بنای ارزشمند را حاج محمد حسن، معمار برجسته دوران قاجار ساخت. پس از آن باغ به دلیل بدهی مالکان به تصرف دولت درآمد و به دانشگاه شیراز واگذار شد. این باغ در بین سال‌های 1345 تا1350 خورشیدی بازسازی شده و در سال 1359 خورشیدی به باغ گیاه‌شناسی تبدیل گردید.

برجسته‌ترین ویژگی این بنا، ایوان مرکزی دو طبقه آن است. در قسمت بالایی این بنا، هلالی وجود دارد که بر روی آن نقوش کاشی‌کاری شده شامل شخصیت‌های تاریخی، ادبی و اسطوره‌ای است که به گونه زیبایی به نمایش گذارده شده‌اند. در میان این شخصیت‌ها، می‌توان به نقش ناصرالدین شاه سوار بر اسب سفید، حضرت سلیمان(ع)، یوسف و زلیخا، داستان‌های فردوسی و نظامی و نقش داریوش هخامنشی اشاره کرد. بر روی ازاره‌های عمارت، اشعاری از سعدی، حافظ و شوریده شیرازی به خط نستعلیقِ میرزا علی نقی، خطاط دوران قاجار کار شده است.

بر پایه مدارک موجود، آرامگاه سعدی در سده گذشته بارها تعمیر و بازسازی شده است. کریم‌خان زند در سال 1187 هجری قمری آن را از نو بنا کرد. وی بنایی آجری و دو طبقه بنا کرد که دو اتاق در دو سوی آن قرار داشت. مزار سعدی در اتاق شرقی در طبقه زیرین آن قرار داشت و دور آن نرده‌های چوبی و منبت‌کاری شده قرار گرفته بود. بعدها اتاق غربی مدفن «شوریده شیرازی» یکی از شاعران بنام سده سیزدهم هجری قمری در شیراز گردید.

بنای نخستین سعدی تا سال 1327 خورشیدی برپا بود تا اینکه به پیشنهاد انجمن آثار ملی فارس و تلاش علی سامی و علی اصغر حکمت، بنای در خور مقام شامخ سعدی ساخته شد. این بنا دارای گنبدی زیبا است که در جلوی آن ایوانی تالار مانند قرار دارد که توسط هشت ستون سنگی نگه داشته می‌شود.

در بنای جدید، قبر سعدی در میان عمارتی هشت ضلعی با سقفی بلند و کاشی‌کاری شده قرار دارد. در داخل باغ و در محوطه‌ای پایین‌تر از سطح زمین، چشمه آب زلالی در جریان است. در میانه این مکان، حوضچه‌ای قرار دارد که آن را حوض ماهی می‌نامند. بر پایه یک سنت قدیمی، مردم شیراز برای برآورده شدن حاجات خود در حوض ماهی سکه می‌اندازند.

ضریح مطهر، در زیر گنبد اصلی قرار گرفته و تزئینات کاشی‌کاری، آیینه‌کاری و شیشه‌های رنگی بر عظمت و شکوه این بنا افزوده است. در صحن این آرامگاه، چند تن از امرای آل بویه مانند عمادالدوله علی و رکن الدوله حسن مدفون بودند که اکنون اثری از قبر آنان نیست.

در گذر هزار سال اخیر، این مسجد چندین بار، از جمله در زمان اتابکان، در زمان سلطان ابراهیم میرزا پسر شاهرخ گورکانی، در دوران صفویه و در سال 1315 خورشیدی تعمیر و بازسازی شد. ساختمان مسجد که نخستین هسته تاریخی شهر شیراز است، دربرگیرنده بنای مرتفعی است که دارای چندین حجره و شبستان می‌باشد. در میان ضلع شمالی این مسجد، تاق‌نمای بلندی قرار دارد که آن را «تاق مروارید» می‌نامند.

این مسجد دارای 6 در ورودی و خروجی است. در ورودی ضلع شمالی به «دروازه امام» معروف است و کتیبه بالای آن در دوران صفوی در سال 1031 هجری قمری به خط علی جوهری نگاشته شده است.

در وسط صحن، بنایی مکعب شکل همانند خانه کعبه از گچ و سنگ ساخته شده که نزدیک به 1 متر از سطح زمین بلندتر است و گرداگرد آن را ایوانی به عرض 2 متر فراگرفته است.

این بنا که در سال 752 هجری قمری به دستور شاه شیخ ابواسحاق اینجو حاکم فارس ساخته شده است، دارالمصحف، بیت‌المصحف و خدای‌خانه خوانده می‌شود و این بدین رو است که این مکان علاوه بر نگاهداری قرآن‌های تاریخی به خط امیرالمومنین(ع)، امام حسن(ع)، امام صادق(ع) و چند تن از یاران پیامبر و پیروان او محل تلاوت قرآن نیز بوده است. هم اینک برخی از این قرآن‌ها در موزه پارس نگاهداری می‌شوند.

سیدمیراحمد بین سالهای 210 تا 193 هجری قمری در زمان خلافت مامون برای دیدار برادرش حضرت امام رضا ( ع) از راه فارس و شیراز عازم خراسان بود که در شیراز او را شهید کردند و در همین جا مدفون گردید. تا مدتها از مقبره این امامزاده اطلاعی در دست نبود تا اینکه در طی حادثه‌ای در زمان امیر مقرب‌الدین وزیر اتابک ابوبکر جسد حضرت پیدا شد و با تشخیص صاحب جسد از روی نوشته انگشتری به دستور امیر مقرب‌الدین بر روی آن بقعه و بارگاهی بر پا ساختند. از این زمان احیاء و آبادانی در این بقعه صورت پذیرفت و بارها سرداران ، امرا و پادشاهان این مکان را مورد احیاء و مرمت قرار دادند.

از جمله مرمت‌های اساسی توسط نادر شاه صورت گرفت . وی قبل از فتح شیراز  و شکست دادن افاغنه نذر کرده بود که در صورت پیروزی تعمیراتی در شاهچراغ بنماید . نادر پس از پیروزی بر دشمنان مقدار زیادی پول و نزدیک به 3 کیلو زرناب را برای ساختمان قندیل در بالای حرم هدیه کرد. این قندیل تا سال 1239 هجری قمری در بقعه موجود بود و در آن سال به خاطر زلزله شدید و خرابی قسمتی از بقعه قندیل به مصرف تعمیرات ضروری بقعه رسید . در دوره قاجاریه نیز بقعه شاهچراغ بارها  مورد مرمت قرار گرفت .

بنای فعلی بقعه شامل ایوان اصلی در مشرق، حرم وسیع و شاه نشین‌هایی از چهار جانب، مسجدی در قسمت غرب حرم و اتاق‌ها و مقبره‌های متعدد متصل به بقعه است . از دیدنی‌های بقعه شاه چراغ میتوان آئینه کاری ، نوشته‌های گچبری، تزئینات، درهای نقره، رواق و حرم وسیع آن را نام برد. مرقد مطهر حضرت در شاه‌نشین بین محوطه زیر گنبد و مسجد بالای سر امام زاده قرار دارد. این شیوه ساخت بقعه و مرقد که درست در وسط محوطه زیر گنبد نباشد در دیگر زیارتگاههای معروف شیراز نیز دیده می‌شود.

این مسجد دارای صحنی وسیع، دو ایوان شمالی و جنوبی، دو شبستان شرقی و غربی و سردر ورودی زیبایی است. این مکان دارای مساحتی برابر با 2980 متر مربع و زیر بنای 2216 متر مربع است. شبستان غربی مسجد، دارای هفت در چوبی بزرگ مزین به شیشه‌های رنگی و 12 ستون سنگی یکپارچه با شیارهای مارپیچ در دو ردیف شش‌تایی به نیت دوازده امام است. سقف شبستان نیز با نقش‌های گل و بوته، خطوط اسلیمی و آیات قرآنی به خط ثلث عالی تزیین شده است.

بنای مسجد با مساحتی در حدود 11000 متر مربع دربرگیرنده سردر مجلل، صحن، ایوان‌های شمالی و جنوبی، شبستان‌های جنوبی و شرقی، رواق‌های شرقی و غربی و حیاط کوچک کناری است. شبستان مسجد وکیل با کاشی‌کاری‌های زیبا، ستون‌های حجاری شده و منبر چهارده پله یکپارچه مرمرین آن از شاهکارهای دوران زندیه به شمار می‌رود. این منبر به نشانه چهارده معصوم، چهارده پله دارد و سنگ آن از مراغه به شیراز آورده شده است. تاق شمالی صحن مسجد وکیل به «تاق مروارید» معروف است و 12 متر عرض و 20 متر طول دارد. بر بالای این تاق، دو منازه زیبا و کاشی‌کاری شده قرار دارد.