یکی از معروفترین سوغاتیهای اصفهان گز است که ماده اولیه آن گزانگبین نام دارد و در اطراف این شهر به عمل میآید.
گز انگبین ریشة گیاهی به نام بته یا درخت گز است. ارتفاع این درخت کوهستانی حداکثر به دو متر میرسد و بیشتر در مناطق خوش آب و هوای بختیاری و خوانسار در دامنه کوهها به عمل میآید.
برای تهیة گز مرغوب نیمی از مواد مصرفی، دانههای گز گیاهی و نیمی دیگر شکر و مغز پسته و یا بادام و مواد دیگر است. گاهی هم بنا به سفارش متنفذین مادهای به نام شیر خشت به گز اضافه میکردند و حتی به جای آب خالص در آن آب هندوانه میریختند. این نوع گز، سفارشی و مخصوص بوده که برای پادشاهان و رؤسای ممالک دیگر به عنوان سوغات فرستاده میشده و در بازار یافت نمیشد.
هنر قلمزنی سوابق ممتد و طولانی دارد. این هنر گرانمایه و زیبا که بیانگر فرهنگ و تمدن قوم ایرانی است ابتدا به صورت حجاری در بدنة کوهها و روی سنگهای ساختمانی کاخهای پادشاهان و بناهای تاریخی و حتّی در دوران غارنشینی دیده شدهاست. بعدها هنر حجاری، تبدیل به حکاکی و سپس قلمزنی گردیده و نقوش و تصاویر از روی سنگهای ساختمانها و بدنه کوهها به روی سنگهای قیمتی مخصوصاً عقیق منتقل گردید و «حکاکی» نامیده شد. عاقبت فلزات از جمله طلا، نقره، مس، برنج و فولاد زمینه اصلی این نقوش و خطوط زیبا قرار گرفت و هنر «قلمزنی» نامیده شد.
پس از آنکه شهر اصفهان به پایتختی صفویان انتخاب شد هنرمندان و صنعتگران از اقصی نقاط ایران به این شهر روی آوردند و به تولید و عرضه محصولات مختلف پرداختند. یکی از این هنرها قلمکــار است. در این هنر با استفــاده از قالبهای ویژه که هر یک نقـش و نگار زیبا و دلنشینی دارنــد نقشاندازی بــر روی پارچه صورت میگیرد. این هنر در عصر صفویه به اوج خود رسید. بدانگونه که در این دوره بیشتر لباسهای زنانه و مردانه از پارچههای قلمکار تهیه میشد.
نقشهای قلمکار در ابتدا شامل نقوش سنتی ایران همانند اسلیمی و گلهای چند پر مجلسی بود که از مینیاتور برگرفته میشدند. اما در اواخر دوران قاجار با تحولی که در نقاشی آن زمان به وجود آمد عدهای بر آن شدند تا نقاشیهای عامیانه و مردمی رایج آن روزگار را نیز وارد قلمکار کنند و به جای استفاده از نقشهای سنتی از نقوش مذهبی یا حماسی آن زمان در قلمکار استفاده کنند. بدین ترتیب پارچههای قلمکار قهوهخانهای ابداع شد. در کنار این پارچهها پردههای مذهبی نیز بوسیله هنرمندان قلمکارساز بوجود آمد و پردههائی از شرح جنگها و حماسههای ائمه اطهار بخصوص حماسه سالار شهیدان زینتبخش تکایا و حسینیهها و مساجد شدند.
یکی از گونههای زیبا و هنرمندانه صنایع دستی اصفهان است که یادآوری آن نام اصفهان را به خاطر میآورد. این هنر بیبدیل و کمنظیر در واقع هنر آرایش سطح اشیای چوبی به صورتی شبیه به موزاییک با مثلثهای کوچک و طرحهایی زیبا و دلنشین است.
میناکاری هنری با پیشینهای در حدود پنج هزار سال است که برای زیبایی بخشیدن زیور آلات و ظروف مختلف استفاده میشدهاست. این هنر ترکیبی از آتش و خاک است که با هنر نقاشی آمیخته میگردد و نقشهای زیبایی را میآفریند. به گفته برخی کارشناسان و در پی تطبیق دادن میناکاریهای بیزانس با آثار ایرانی، این هنر در ایران شکل گرفته و سپس به دیگر کشورها رفتهاست.